Peuters: behoorlijke boefjes

Peuters hebben al echt door dat ze een eigen wil hebben, en die zetten ze dan ook graag zo veel mogelijk door. Doordrammen en ‘nee’ zeggen zijn nu gewoontes geworden van je ooit nog kleine schattige baby. Natuurlijk moeten ze wel hun grenzen kennen en deze respecteren. Maar hoe pak je dat opvoeden dan aan met een rebelse, eigenwijze peuter?

Je peuter straffen, of juist niet?

Je peuter simpelweg straf geven, door hem in een hoekje te zetten, een tik te geven of hem iets te ontnemen, werkt niet altijd zoals je zou willen op deze leeftijd. Een peutertje is namelijk net pas zijn autonomie aan het ontwikkelen en snapt de relatie tussen oorzaak en gevolg van de straf nog niet helemaal: dat zal hij langzaamaan leren. Probeer het harde afstraffen zonder uitleg daarom te vermijden, want hier raakt hij alleen maar verdrietig van en in de war, zonder dat hij echt leert dat hij iets fout heeft gedaan. Hier zijn veel pedagogen het over eens, omdat dit niet op lange termijn tot gedragsverandering zal leiden. Je zou je peuter beter kunnen belonen.

Maar, hier is niet iedereen het over eens. Vele anderen zeggen dat straffen juist goed kan zijn om op korte termijn fout gedrag te corrigeren, en grenzen aan te geven wat wel en niet mag. Na een paar keer een straf in te zetten, zal je kindje begrijpen dat hij niks bereikt met zijn stoute gedrag.

Tips om je peuter op de juiste manier te straffen

Kies je ervoor straffen toe te passen bij je peuter, dan kun je een aantal dingen onthouden om dit op de juiste manier te doen:

• Zorg ervoor dat jij en je partner weten wat wel en niet mag. Zo zitten jullie altijd op een lijn en kan je peuter niet ongestraft worden gelaten door je partner, terwijl jij hem wel straft om hetzelfde probleem. Wees beide hierin consequent.
• Straf niet te vaak. Als je te vaak een straf gebruikt, verliest dit zijn kracht.
• Waarschuw voordat je de straf geeft. Zo heeft je kindje nog even de tijd om te bedenken of hij dit gedrag wel echt wilt doorzetten.
• Leg je peuter op een niet-agressieve, maar serieuze toon uit waarom hij straf heeft gekregen.
• Straf gelijk na het foute gedrag, en niet nog een lange tijd daarna. Anders valt het kwartje niet bij je peuter.
• ‘Goede straffen’ kunnen zijn: een time-out (even stil zitten in de gang of in een hoekje zonder aandacht) of een speeltje afnemen en het een etmaal verborgen voor hem houden. Ook slecht of zeurend gedrag compleet negeren kan bij sommige peuters werken.
• Een corrigerende tik is geen goed idee. Dit wordt door veel pedagogen afgeraden, omdat je peuter zich hiermee minderwaardig voelt en jij hiermee je onmacht laat zien. Bovendien geef je het voorbeeld dat geweld gebruiken oké is.

Je peuter alternatieven bieden en positief blijven

Vertoont je peuter ongewenst gedrag zonder dat dit zijn bedoeling is? Probeer dan ‘nee!’, ‘niet doen’ of ‘dat mag niet’ te vermijden. Omdat je kind van geen kwaad bewust is, is het beter hem een alternatief te bieden wat wél oké is. Pakt je kind een gevaarlijk object op uit pure nieuwsgierigheid? Geef hem dan een ander interessant object of speeltje waarmee hij geen gevaar loopt. Heeft je peuter behoefte om overal op te klimmen? Neem je kindje dan vaker mee naar de speeltuin, of koop of creëer een veilig klimtoestel bij jullie thuis voor je peuter. Zo hoef je je kindje niet te bekritiseren en te straffen.

Ook als je kindje wél weet dat hij eigenlijk iets doet wat niet mag, kan je hem een leuk, veilig alternatief bieden. Als je dit maar vaak genoeg doet, zal hij vanzelf zijn interesse verliezen in hetgeen wat niet mag. Je mag ook best zeggen dat iets niet mag, en dat je daarom dit alternatief aanbiedt. ‘’Wat je nu doet kun je beter niet doen, kijk, dit is ook heel leuk en kun je gerust doen!’’ Introduceer hem de nieuwe activiteit, laat hem zien hoe het werkt en hij zal hetgeen wat niet mag al snel vergeten zijn.

Je peuter belonen

Wil je je focus positief houden en positief gedrag bij je peuter bevorderen? Dan kun je het beste beloningen voor je peuter inzetten! Complimentjes en beloningen bij goed gedrag motiveren je peuter om zich de volgende keer weer goed te gedragen. Dit kan op veel verschillende manieren, en je kunt een grotere beloning geven naarmate de prestatie groter is. Zo wordt je kind trotser, zelfstandiger en krijgt hij een boost van zelfvertrouwen.

Tips om je peuter te belonen

• Wees net als met straffen, ook zuinig met je beloningen. Als om iedere kleine handeling je kindje beloont en complimenten geeft, wordt het minder bijzonder voor hem om het te horen en verliest het belonen zijn waarde.
• Zeg tegen je peuter waarom hij de beloning krijgt. Dan snapt hij waaraan hij dat heeft te danken en zal hij het waarschijnlijk in de toekomst herhalen.
• Gebruik verschillende beloningen voor verschillende gelegenheden. Zo kun je hem de ene keer een knuffel, kus of complimentje geven, en de andere keer kun je hem verrassen met een uitstapje, nieuw speelgoed, een lekkere snack of zijn lievelingseten. Wees wel voorzichtig met materiele beloningen, anders verwacht je kindje iedere keer een grootse verrassing als hij iets goed doet.
• Wacht niet te lang met belonen, zodat je kindje begrijpt waarom hij de beloning krijgt.
• Focus je ook op het proces van je peuter, niet alleen op de prestaties. Ook als iets niet gelijk lukt, verdient je peuter een beloning voor het doorzettingsvermogen en de inzet.

Wat heeft je peuter écht nodig?

Vaak is negatief gedrag bij je peuter een manier om een behoefte of emotie uit te drukken. Dat hoeft niet altijd zo te zijn, maar soms gaat het je peuter niet om het doordrammen, maar probeert hij iets anders uit te drukken, zoals stress, oververmoeidheid, verveling of een negatieve emotie. Vaak wil jij gewoon even jouw onvoorwaardelijke aandacht.

Heb je dit vermoeden, pak je peuter dan even vast, en vraag hem naar waarom hij zich zo gedraagt en wat hij voelt. Hij zal misschien niet antwoorden, maar wel rustiger worden door het feit dat jij je inzet om erachter te komen wat hij voelt en hem niet te beoordelen op zijn slechte gedrag. Ook als je kind opeens boos wordt en begint te drammen om het kleinste dingetje, kan het helpen hem vast te pakken en te troosten zodat hij de boosheid kan omzetten in helende tranen.