Het goed kunnen voelen van de bekkenbodem is voor veel mensen moeilijk. Na een bevalling is het voelen van je bekkenbodemspieren vaak extra moeilijk omdat deze spieren tijdens de bevalling op rek zijn gekomen en deze nog moeten herstellen.

De bekkenbodem bestaat uit spieren die zich binnen in je bekken bevinden en waar we niet zomaar naar kunnen kijken. Bovendien geeft het aanspannen van de bekkenbodemspieren geen duidelijk zichtbare beweging. Hierdoor kan het lastig zijn om vast te stellen of je het aanspannen en loslaten echt goed doet.

Buikspieren na de zwangerschap

Je buikspieren hebben tijdens de zwangerschap op rek gestaan, hierdoor hebben ze aan functie moeten inleveren. Zeker de rechte buikspieren zijn uit elkaar geduwd. De ruimte hiertussen heeft na de bevalling tijd nodig om weer te herstellen. Soms blijft er een ruimte ontstaan dit noemen we een diastase. Veel pas bevallen vrouwen willen kort na de bevalling weer starten met buikspieroefeningen; dit mag maar niet alle oefeningen zijn verstandig. Hieronder vind je een overzicht van de oefeningen die wel veilig te zijn om uit te voeren na de bevalling en welke oefeningen je beter kunt vermijden en waarom.

Buikspieroefeningen

Start met het iets intrekken van je onderbuik (iets onder de navel), hier zit de dwarse buikspier, die je misschien al tijdens een zwangerschapscursus geleerd hebt aan te spannen. De dwarse buikspier zorgt, samen met je bekkenbodem, diepe rugspieren en een juiste ademhaling, voor stabiliteit van het bekken en beschermt de buikwand bij aanspannen.
Dit is nodig bij het tillen van bijvoorbeeld je baby. Door de dwarse buikspier aan te spannen ondersteun je de buikwand, verstevig je het bekken en de lage rug. Span de spier aan door de onderbuik iets in te trekken en blijf doorademen. Je mag hier in de kraamtijd, vanaf dag 4 weer mee beginnen.

Span aan en laat na 1 tot 3 tellen weer los. Je kunt dit het makkelijkst oefenen in rugligging met opgetrokken knieën of zijligging. Daarnaast mag je de spier ook gebruiken bij het gaan staan, gaan zitten en bijvoorbeeld bij het tillen van je de boodschappen, zodat je bekken beschermd is.

De schuine buikspieren mogen vanaf 10 dagen na de bevalling getraind worden. Ga op de rechter zij liggen en trek je knieën iets op, zodat je stabiel ligt. Plaats je linker hand voor je buik waarbij de vingertoppen naar rechts wijzen. Duw nu rustig je hand in de grond, waarbij je zult voelen dat de schuine buikspieren aanspannen. Draai op je andere zij en herhaal de oefening. De schuine buikspieren verstevigen je romp tijdens draaiende bewegingen, denk hierbij aan je kind uit een autostoeltje halen of iets in de vaatwasser zetten.

Bekkenbodemspieroefeningen

De bekkenbodemspier is de spier tussen je zitbeenknobbels en je stuitje en je schaambeen. Het is een grote sterke spier die je kunt aanspannen en ontspannen. Bij aanspannen voelt het alsof je je plas op houdt en bij ontspannen laat je het weer los. Om te plassen of te poepen moet je deze spier ontspannen. Een goede controle over deze spier is heel belangrijk. Te veel spanning kan pijnklachten veroorzaken en te weinig kracht kan urine- of ontlastingsverlies veroorzaken.

Hoe span je de bekkenbodem aan?

Je begint met een rustige ademhaling en ontspant de buik en bekkenbodem. Je voelt de ademhaling in de buik. Je trekt rustig bekkenbodem (de spier tussen je schaambeen en stuitje en tussen je zitbeenknobbels) in alsof je je plas op houdt. Je voelt je schaamlippen en je plasbuis als het ware iets naar binnen trekken. Je trekt alleen je bekkenbodem in. Het is niet de bedoeling dat je de bilspieren aanspant of je buik intrekt. Je spant de bekkenbodem aan op de uitademing. Het is een kleine en subtiele beweging. Soms voel je niet direct hoe je de spier moet aanspannen, maar blijf het regelmatig oefenen. Je zult het steeds beter voelen. Het is heel belangrijk dat je vanuit de ontspanning werkt.

Je kunt deze oefening in rugligging, buikligging of zijligging doen. Later kun je het uitbreiden naar zit en stand. Ook kun je het accent wat meer op de voorkant (vagina) of achterkant (anus) leggen. Het is ook belangrijk om zowel kort (3 seconden) te kunnen aanspannen, maar ook wat langer (10 seconden) kunt vast houden.

Vermijd de volgende oefeningen:

Het trainen van de rechte buikspieren is kort na de bevalling nog niet verstandig: tijdens de oefening neemt de buikdruk fors toe, die een neerwaartse druk geeft tegen de buikwand en bekkenbodem. Deze spieren kunnen de druk nog niet voldoende opvangen waardoor de kans op het ontwikkelen van klachten als urineverlies en/of een verzakking toeneemt.
Oefeningen die de neerwaartse druk verergeren zijn oefeningen met zware ballen, squats met gewichten en/of sprongen, sit-ups, gewichtheffen, legpress-oefeningen en push-ups. Sporten die een neerwaartse druk veroorzaken zijn hardlopen, high impact aerobic, sporten waarbij je snel moet stoppen, draaien en van richting veranderen zoals tennis, voetbal, volleybal, hockey. Vermijd dit in de eerste 3-6 maanden na de bevalling.

Opbouw van de oefeningen

Dag 4 tot 10 na de bevalling (het kraambed)

Vanaf dag 4 na de bevalling mag je beginnen met oefeningen voor de bekkenbodem en de dwarse buikspieren. Alle oefeningen zijn gericht op het weer leren voelen van de spieren die tijdens de bevalling op rek hebben gestaan.

Ruglig, met de knieën gebogen. Span rustig de bekkenbodem aan zonder dat de been, bil en buikspieren meedoen; 3 tellen vast en weer 3 tellen los (een lichte aanspanning van ongeveer 40%, alsof je een heuveltje maakt), 8-12 herhalingen
Ruglig, met de knieën gebogen, of zijlig. Span rustig de dwarse buikspieren aan door de onderbuik licht in te trekken zonder dat de bekkenbodem, been en bilspieren meedoen; 3 tellen vast en weer 3 tellen los, 10 herhalingen
Ruglig, met de knieën gebogen. Maak de onderrug los door deze rustig ritmisch in het bed te drukken (rug bol) en weer los, let op dat je de bekkenbodem goed ontspannen houdt; 10 herhalingen

Als deze oefeningen goed gaan dan kun je uitbreiden met:

Alle oefeningen uitbreiden naar 3x 8-12 herhalingen
Ruglig, met de knieën gebogen. Span de dwarse buikspier aan (zonder dat de bekkenbodem meedoet) en maak een bruggetje door de billen iets op te tillen van het bed; 3 tellen vast, 6 tellen los; 10 herhalingen.

Tip: In de cursus 'Herstellen na de bevalling', deel van ons online cursuspakket leer je wat er in je lichaam gebeurt na de bevalling en hoe je je herstel het beste kunt bevorderen.

Dag 10 tot 6 weken na de bevalling

Je kunt de bekkenbodem en buikspieren nu weer een beetje voelen, maar nog niet krachtig aanspannen. Tot 3 weken na de bevalling mag je deze spieren nog niet maximaal belasten.

In zit en in stand. Span de bekkenbodemspieren rustig aan (ongeveer 40-60% van maximaal); 3 tellen vast en weer 3 tellen los; 8-12 herhalingen 3x per dag
In zit en in stand. Span de dwarse buikspieren rustig aan, terwijl je door ademt; 3 tellen vast en weer 3 tellen los; 10-12 herhalingen 3x per dag

Na 3 weken kun je de oefeningen uit gaan breiden. NB: is er sprake van een (sub)totaalruptuur of een keizersnede dan blijf je bovenstaande oefeningen doen tot 6 weken na de bevalling.

In lig, zit en stand. Span de bekkenbodemspieren maximaal aan ; 1 tot 3 tellen vast en weer 3 tellen los; 8-12 herhalingen 3x per dag (snelkracht)
In lig, zit en stand. Span de bekkenbodemspieren rustig aan( 40-60% van maximaal);6-8 tellen vast en 10 tellen los; 8-12 herhalingen 3x per dag.(duurkracht)
In stand. Span de dwarse buikspieren rustig aan, terwijl je door ademt en verplaats je gewicht naar 1 been zonder dit op te tillen, en weer terug; 10-12 herhalingen. Gaat dit goed dan mag je je been optillen.
Ga op je rechter zij liggen en trek je knieën iets op. Plaats je linker hand voor je buik, en duw rustig je hand in de grond, 3 tellen vast en weer 3 tellen los; 10 herhalingen. 3x op iedere zij. Dit is voor de schuine buikspieren

6 weken na de bevalling

Snelkracht van de bekkenbodemspieren uitbreiden naar 3 series van 8-12 snelle aanspanningen met steeds 1-2 minuut rust tussen de series
Duurkracht van de bekkenbodemspieren uitbreiden naar 3 series van 10 aanspanningen 10 tellen vast en 10 tellen los met steeds 1 minuut rust tussen de series.
Coördinatie van de dwarse buikspieren uitbreiden (=core-stability) met aanspannen, en gewicht verplaatsen naar 1 been terwijl je op een instabiel vlak staat op zit (bijvoorbeeld op een bal of trampoline of op je tenen staan)
Zijlig, steunend op de elleboog, knieën gebogen, romp en heupen recht. Span de dwarse buikspieren en de bekkenbodem aan en til de heupen een klein stukje op van de ondergrond,3 tellen vast en 10 tellen los; 6x op linker zij en 6x op rechter zij (schuine buikspieren)

3 tot 4 maanden na de bevalling

Duurkracht van de bekkenbodemspieren; 3 series van 10 aanspanningen 10 tellen vast en 10 tellen los met steeds 1 minuut rust tussen de series.

Snelkracht van de bekkenbodemspieren; 3 series van 12 snelle aanspanningen met steeds 1-2 minuut rust tussen de series.
Coördinatie van de bekkenbodemspieren; hanebalkoefening: span de bekkenbodem rustig aan op 60%, na 3 tellen trek je door naar maximaal en weer terug naar 60%.Maak deze piek eerst 1 keer en bouw op naar 3x zoals op het plaatje staat. Neem daarna 10 tellen rust; 6 herhalingen.
Voorbeelden van core-stability: span de dwarse buikspieren aan, houd je rug recht, adem rustig door en sta op 1 been tijdens tandenpoetsen, til je kindje op en ga op je tenen staan, maak in rugligging een bruggetje en til 1 been op.

6 tot 9 maanden na de bevalling

Bovenstaande oefeningen kunnen 3x per week onderhouden worden.

Bij twijfel over de juiste uitvoering of opbouw, dan kun je contact opnemen met een geregistreerd bekkenfysiotherapeut.

Zoek je een geregistreerd bekkenfysiotherapeut bij jou in de buurt, kijk dan op www.bekkenfysiotherapie.com